Baaldag
Je staat met hoofdpijn op en stoot je teen aan de slaapkamerdeur. Als je vanonder de douche je nieuwe zeep pakt maak je van de badkamer een waterballet. Op weg naar je werk krijg je een lekke band. Je komt te laat en tijdens de vergadering stoot je je volle koffiebeker om. ’s Middags stuur je een mail bedoeld voor je chef aan de hele afdeling. Tijdens het koken snijd je in je vinger. Als je het zoeken naar de pleisters opgeeft, lees je een berichtje waarin je date voor die avond afzegt. Moedeloos ga je vroeg naar bed.
Een baaldag is een dag waarop het niet gaat zoals je zou willen. Vaak gaat het gepaard met humeurigheid, twijfelen, somberheid, angst en nergens zin in hebben. Het is zo’n dag waarop niets lukt, je haar en kleding zijn stom en je hebt het idee dat niemand je aardig vindt. Op een baaldag mislukken dingen die normaal goed gaan, en als ze niet mislukken dan lopen ze op zijn minst stroef.
Ik geloof dat iedereen in de kern een mate van onzekerheid heeft. Op een positieve of normale dag wordt je onzekerheid gecompenseerd door je focus op de dingen die goed gaan. Op de baaldagen is je focus (alleen) gericht op wat er niet lukt. Onzekerheid speelt op een baaldag meer op de voorgrond en is dus van invloed. Kip en ei zijn moeilijk te onderscheiden: leidt een baaldag tot meer onzekerheid of ontstaat een baaldag omdat de onzekerheid meer op de voorgrond is?
Negativiteit
Een slecht humeur verdwijnt vaak in de loop van de dag of als je even de tijd hebt genomen je ergens overheen te zetten. Op een baaldag wil echter meestal niets lukken, de hele dag niet. Je baalt de hele tijd van alles en iedereen. Een baaldag is niet hetzelfde als een slecht humeur. Vaak heb je op een baaldag ook een slecht humeur. Heb je alleen een slecht humeur dan is het specifieker en tijdelijker. Je hebt bijvoorbeeld een ochtendhumeur of je bent even gericht humeurig omdat je in de file staat. Daarna gaat het weer over.
Op een baaldag is alles negatief. Je voelt dit soms al voordat het eerste ding mislukt is. De angst dat het niet lukt kan leiden tot een self-fulfilling prophecy. Je wordt keer op keer bevestigd dat het niet gaat zoals je gewend bent. Je maakt op een baaldag anders contact met de wereld doordat je zelfbewuster bent en minder ziet wat er allemaal in je omgeving gebeurd en daar dus ook niet op kan inspelen. Omdat je anders aangehaakt bent en veel meer twijfelt lukken dingen daadwerkelijk niet zo goed en wordt het een vicieuze cirkel.
Zelfbewust zijn
Gedrag, gedachten en gevoelens beïnvloeden elkaar negatief. Dat zit enerzijds tussen de oren, maar het heeft ook zijn invloed op je gedrag waardoor het zichtbaarder voor je wordt. Het is beter om zowel focus op jezelf als op de omgeving te hebben in plaats van alleen op jezelf. Je bent op een baaldag vaak zo zelfbewust dat je voortdurend twijfelt aan de dingen die je doet. Hierdoor ben je niet gericht op de taak, maar op of je de taak wel goed doet. Daardoor lopen zaken niet lekker.
Zelfbewust zijn is op zich goed. Te zelfbewust zijn heeft een averechts effect. Je bent dan erg gericht op alle sensaties. Dat kan betekenen bewust zijn van je gedachten (teveel nadenken). Maar het kan ook zijn dat je je juist bewust bent van je lichaam of emoties. Het zou zeker helpen als je je aandacht kan verleggen, maar vaak lukt dit niet. Probeer bijvoorbeeld maar eens om niet aan een roze olifant te denken als dat niet mag.
Overanalyse
Op een baaldag zijn er voor je gevoel geen aanwijsbare oorzaken voor de tegenvallers. Het is op zo’n dag moeilijk om tot de kern van je ongerief te komen. Alles is negatief en je zit er zo in vast dat alles de schuld krijgt, maar tegelijk niets gericht de schuld kan krijgen. Hier zie je de twijfel ontstaan over waar het aan ligt. Het is een overanalyse die tot stand komt.
Vanuit je overanalyse valt het meer op dat zaken niet lukken. Omdat dingen zich opstapelen word je steeds gevoeliger en wordt elke misser als groter ervaren. Overanalyseren komt uit het idee dat we willen begrijpen hoe het werkt en pas dan het idee hebben dat we kunnen loslaten. We willen patronen zien, duidelijkheid en controle hebben. Loslaten kan deze cirkel doorbreken. De theorie van ACT (acceptatie and commitment therapie) is daarop gebaseerd. Gijs Jansen heeft daar veel over geschreven. Een baaldag hoeft volgens deze visie dus niet altijd een baaldag te blijven.
Baaldag of depressie
Pas geleden had ik zelf een baaldag en na even flink huilen en mezelf gunnen dat ik zielig was, had ik toch nog een super leuke dag. Bij vrouwen komt de baaldag vaak voort uit hormonale spiegelingen. Slecht slapen, stress en drukte kunnen het ook in de hand werken. Maar heel vaak is er geen aanwijsbare oorzaak. Als baaldagen elkaar opvolgen, je steeds meer twijfelt aan jezelf en je gaat vermijden om los te laten en het proces niet aan durft te gaan, dan neemt de somberheid toe en ligt een depressie op de loer.
Fotocredit: Bad Days – Alexandre Normand CC
Het is overigens niet zo dat als je te veel baaldagen hebt, dit automatisch tot depressie leidt. Bij een baaldag kun je last hebben van futloosheid, negatief zelfbeeld, nergens zin in hebben, niet kunnen genieten, schaamte en/of schuldgevoel, twijfel aan jezelf. Alleen als dit weken achtereen aanhoudt zonder dagen van opleving ga je spreken van depressie.
Perspectief
Het ervaren van een baaldag is sowieso subjectief. Waar jij denkt ‘alles mislukt, dus ik heb een baaldag’, denkt een ander ‘als dit voor jou al een baaldag is, dan heb ik elke dag een baaldag’. Het ligt er ook aan hoe je omgaat met het idee van een half leeg/half vol glas en wat je ziet als mislukken. Een notoire zwartkijker of pessimist heeft als uitgangspunt dat alles slecht zal uitpakken. Het glas is altijd half leeg. Iemand met een baaldag heeft dat alleen op die specifieke dag en kan de andere dagen een optimist zijn, voor wie het glas half vol is.
Het is naar mijn idee belangrijk om een baaldag als één dag te zien en eens even goed te huilen, overdreven boos te zijn, een dagje weg te snoepen (letterlijk of figuurlijk), vroeg naar bed te gaan en te bedenken dat morgen de zon vast wel weer schijnt. Als je te veel in zelfmedelijden, negativiteit of piekeren belandt kun je jezelf ook blijvend de grond in kletsen en kan dat gaan leiden tot somberheid. Waar even stevig balen natuurlijk wel iets heel anders is dan depressief zijn.
Het laten liggen van taken of je ziekmelden van werk of school is meestal niet de juiste remedie bij een baaldag. Op een baaldag kan het juist helpen in beweging te blijven en het patroon te doorbreken. Anders geef je juist voeding aan het idee dat je op een baaldag niets waard bent. Het is natuurlijk wel handig om geen topprestaties te verwachten en mildheid naar jezelf te hebben over wat niet lukt die dag. Doe op zo’n dag bijvoorbeeld meer klusjes op de automatische piloot.
Hulp
Iedereen gaat anders om met zijn baaldag. Sommige mensen zoeken contact, anderen gaan het juist uit de weg. Een baaldag hoeft niet alleen een gevecht met jezelf te zijn. Als je open staat voor hulp kan dit zeker welkom zijn. Samen is makkelijker dan alleen. Een ander kan je helpen om je hart te luchten, te relativeren dat iedereen wel eens baalt, meedenken in hoe het tij te keren, focus verleggen en zorgen voor afleiding. Het helpt als je je veilig voelt en dat iemand ook echt naar je luistert en niet wegwuift wat voor jou naar is. Als je vrienden je niet meer kunnen helpen is het wellicht tijd voor een coach of psycholoog.
Mijn ervaring is: laat de baaldag maar de baaldag zijn. Gun jezelf dat zaken niet lopen zoals je zou willen dat ze gaan. Probeer wel iets te doen en dan vooral iets waar je normaal gesproken energie van krijgt en doe dat zonder verwachtingen. Het is maar een dag en die gaat vanzelf weer voorbij. Of ga omdenken zoals Berthold Gunster. Bij omdenken is het glas niet half vol of half leeg, maar zoek je een kraan en je vult je glas zover jij wilt. Met die mindset kan het ook nog wel eens goedkomen op een baaldag.