Nadelen kantoortuin
In mijn praktijk zie ik veel mensen verschijnen met klachten die direct of indirect toe te schrijven zijn aan de kantoortuin. Ik verwonder me erover dat dit fenomeen vandaag de dag nog bestaat. Vooral omdat de problemen al lang en breed bekend zijn.
Over de kantoortuin is door de jaren heen veel geschreven, dit is zeker geen poging om dat beter te doen. Onderaan het stuk vind je een aantal links naar prima artikelen over het onderwerp. Het is vooral mijn bedoeling om het thema nogmaals onder de aandacht te brengen en ook in bredere zin bewust aan te zetten tot nadenken over het fenomeen werk.
Naar de kantoortuin zijn honderden onderzoeken gedaan, door bekende en minder bekende wetenschappers. Hun conclusies zijn vrijwel altijd dezelfde: de kantoortuin is inefficiënt, vergroot de stress van de werknemers, verlaagt hun productiviteit en is slecht voor de privacy.
De oorsprong van de kantoortuin
Nog even een beetje opfrissen. De kantoortuin ontstond in de jaren ’50 in West-Duitsland. Daar noemden ze hem Bürolandschaft of Großraumbüro. Het naar mijn idee in de kern prima idee erachter was democratisering op de werkvloer. Met iedereen in dezelfde ruimte zonder scheidingswanden zou het gevoel van de traditionele hiërarchie voor werknemers tot het verleden behoren. De communicatie onderling zou bovendien laagdrempeliger worden, werksfeer en creativiteit zouden stijgen.
Het liep echter anders. Alle conclusies uit onderzoeken die gedaan zijn naar de kantoortuin kan ik moeiteloos onderschrijven, op basis van wat ik dagelijks in mijn praktijk zie. Mensen met klachten als overprikkeling, geen ruimte om goed op te laden tijdens een werkdag, concentratieproblemen, werk niet afkrijgen, irritatie naar collega’s die veel kletsen of hard praten, teveel moeten schakelen tussen eigen werk en gesprekken die anderen voeren. Kortom, een groot gevoel van onrust.
Er zijn in de huidige tijd en maatschappij natuurlijk meerdere factoren die bij mensen voor stress kunnen zorgen. Daarom onderzoek ik altijd eerst waar de klachten die mensen ondervinden vandaan komen. Ik kijk samen met de persoon waar de energiegevers en de energievreters zitten. Zo krijgen we duidelijker zicht op waar de energie precies weglekt.
Vaak blijkt de werkplek de oorzaak. We stellen dit vast door het empirisch te testen. We kijken hoe mensen functioneren als ze op hun werk een tijdje op een stilteplek gaan zitten of we laten ze thuis of op een andere rustige plek werken. Dan zie je dat de kantoortuin echt wel vaak een deel van het probleem is.
Te veel prikkels
De kantoortuin symboliseert volgens mij duidelijk wat er maatschappelijk gezien mis is in onze tijd. We eisen dat iedereen kan functioneren in een extraverte en prikkelrijke wereld. Voor introverte mensen die niet goed tegen prikkels kunnen is dit een groot probleem. Maar ook zeer extraverte mensen zijn gebaat bij soms even stilte en prikkelarm of zelfs prikkelvrij zijn.
Bedrijven willen vooral op korte termijn geld besparen terwijl op langere termijn meer mensen uitvallen of op z’n minst overprikkeld zijn. En dus duidelijk minder productiviteit leveren dan je zou willen. Bedrijven richten zich hiermee op kort geluk en nemen de lange pijn voor lief. Ze zouden beter kunnen investeren in korte pijn (werkplekken anders inrichten, thuiswerken faciliteren, flexibele werktijden stimuleren, meer inbellen bij meetings, sowieso minder vergaderen) en daarmee lang geluk bewerkstelligen (gelukkige, goed functionerende medewerkers die energiek zijn).
Gevolgen op lange termijn
Werken in een kantoortuin heeft (naast de bekende klachten) op langere termijn ook gevolgen voor de identiteit van mensen. Je voelt je minder een autonoom wezen en gaat meer op in het grote geheel. Je schakelt af door alle prikkels en bent daardoor minder aanwezig en alert. Als je daar thuis vervolgens niet voldoende van herstelt, dan raak je op den duur numb en afgestompt.
Je kunt je afvragen, als iedereen er zo op tegen is en onderzoeken wijzen massaal op de nadelen, waarom bestaan kantoortuinen dan nog? Het antwoord is waarschijnlijk: omdat het te duur is om iedereen een eigen kantoor te geven of het hele bedrijfsinterieur op de schop te gooien. Zoals zo vaak is vooral het geld van invloed.
Ook zijn er natuurlijk bedrijven die blijven geloven in het idee dat je in een kantoortuin snel van gedachten kunt wisselen, je er minder hiërarchie hebt omdat de baas ook op de vloer zit en dat er werkelijk een open transparante cultuur heerst.
Alternatieven
In diverse artikelen hieronder worden alternatieven voor de kantoortuin genoemd. Daar zitten al erg waardevolle ideeën tussen. Naar mijn idee moeten we vooral plekken creëren waar mensen tijdens hun pauze echt even kunnen ontprikkelen.
Zo is tegelijkertijd eten en werken bijvoorbeeld verre van mindful. Er zijn naar mijn idee dus teveel lunchmeetings. In pauzes zie je bovendien vaak dat mensen achter hun computer lunchen (want het werk moet af en druk is hoog). Gaan ze wel naar de kantine, dan hebben ze het tijdens de pauze met elkaar alsnog over het werk.
Regel om dit te voorkomen tijdens de pauze vervoer de natuur in. Zo kunnen mensen echt even los komen van hun werk. De stad en bedrijventerreinen zijn wat dat betreft weinig inspirerend. Geef mensen ook langere pauzes, zodat ze bijvoorbeeld tussendoor een uurtje kunnen slapen of echt van omgeving kunnen veranderen.
Je kunt ook actief andere dingen aanbieden tussen het werk door. Denk aan museumbezoek, kookworkshops, ruimte om te tekenen en schilderen of sportmogelijkheden. Het gaat er vooral om te zorgen dat je echt even wat anders doet en dus je brein anders kunt gebruiken.
Weg met de 9 tot 5 mentaliteit
Verder zou het voor veel mensen geen kwaad kunnen om te leren omgaan met werkdruk en stress. Zorg daarbij allereerst voor minder digitale stress. Dus minder mailen, cc’en alleen als het echt nuttig is en het aantal nieuwsbrieven verminderen. Trainingen voor bedrijven, managers en medewerkers om uit de 9 tot 5 mentaliteit te komen lijken mij ook geen overbodige luxe.
Sowieso geloof ik dat als je mensen meer vanuit hun talent laat werken, we met 5 uur per dag werken net zo productief kunnen zijn als nu met 8 uur werk. Simpelweg omdat er meer uit de vingers komt als mensen doen waar ze goed in zijn en er plezier in hebben.
Ik denk dat we maatschappelijk breder moeten kijken hoe we het anders kunnen inrichten, zodat ook het werk anders ingericht kan worden. Dat vereist een goede werk-privé balans. We hoeven van niemand vast te blijven zitten aan schooltijden van kinderen, 9 tot 5 mentaliteit en werkweken van 5 dagen.
Als we samen meer taken zouden delen in koken, zorg, huishouden en als we anders naar het fenomeen werk zouden kijken, dan kunnen we denk ik veel meer uit het leven halen. Dit klinkt als een mooi en nastrevenswaardig idee, maar het lijkt me voorlopig nog niet echt haalbaar in de huidige wereld. Laten we daarom eerst maar eens beginnen met het ontmantelen van de kantoortuin!
Meer lezen over de kantoortuin:
https://www.omgevingspsycholoog.nl/kantoortuin/
https://timemanagement.nl/kantoortuin-productiviteit/
https://overduurzameinzetbaarheid.nl/kantoortuin-hel-zegen/
https://www.hpdetijd.nl/2015-02-23/de-ondergang-van-de-kantoortuin-nabij/