Je enkel focussen op het moment. Je gedachten niet laten afdwalen naar zorgen voor later of twijfels van vroeger. Mindfulness is een vrij nieuwe stroming binnen de psychiatrie waar wetenschappers nog volop onderzoek naar doen. Kan ‘het volledig opgaan in het hier en nu’ het magische middel zijn tegen stress, burn-outs en soortgelijke klachten die we in onze gehaaste samenleving zo hard nodig hebben?
De wortels
Waar komt mindfulness vandaan? De wortels liggen, zoals vele wijsheden, in het Oosten. Het is onderdeel van het ‘Edele achtvoudige pad’, de manier die Boeddha doceert als de weg naar geestelijke verlichting. In 1979 kwam Jon Kabat-Zinn, een Amerikaanse moleculair bioloog, op het idee om te kijken of het principe van mindfulness toepasbaar is bij mensen met (chronische) lichamelijke klachten zoals fibromyalgie. Hij ontwikkelde een systematisch trainingsprogramma, genaamd Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). Hiermee wordt getracht de beleving van de klacht en de stress die er bij hoort te verminderen. Naarmate de tijd verstreek, bleek dat deze vorm van therapie erg succesvol was.
De praktijk
Terug naar het heden. Niet alleen mensen met (chronische) pijnklachten hebben baat bij MBSR. Deze behandeling werkt ook goed voor mensen met een burn-out en depressiviteit. Door het volgen van een intensief programma, dat acht weken duurt, leren cursisten het moment in zich op te nemen zoals het komt. Er wordt stilgestaan bij de manier waarop mensen vaak ‘automatisch’ door het leven rennen. Daarbij vergeten ze soms stil te staan bij de kleine dingen die het leven leuk maken. De cursisten volgen gedurende het programma 2,5 uur therapie en een uur huiswerk per dag. Door middel van oefeningen als yoga, ademhalingsoefeningen en meditatie proberen de cursisten grip te krijgen op de automatismen in hun leven, en stil te staan bij alles wat ze doen.
De effecten
Maar wat zijn nu de daadwerkelijke effecten van MBSR? Volgens een groot deel van de vele onderzoeken naar MBSR helpt deze therapievorm tegen stress. Ook vermindert het pijnklachten, maakt het de kans op terugval na een zware depressie kleiner en het helpt het doorbreken van negatieve denkwijzen. Zo zou er volgens een onderzoek door NY Winbush, CR Gross en MJ Kreitzer bewijs zijn, dat het gebruik van MBSR door patiënten met een slaapstoornis het slapen bevordert. Volgens James Camrody, professor aan de Universiteit van Massachusetts en zich gespecialiseerd in de effecten van medicatie op lichaam en geest, zou mindfulness zeker helpen tegen klachten met een fysieke basis.
De kritiek
Na al deze veelbelovende woorden zou je haast vergeten dat er ook nog kritiek is op MSBR en mindfulness. De meeste kritiek is gericht op de manier waarop vele studies, met voornamelijk positieve resultaten, tot stand zijn gekomen. Op de site Skepsis.nl schrijft Ronald Kaptein, wetenschapsjournalist, dat de keuze qua controlegroepen bij deze onderzoeken niet volstaat, als er zelfs al een controlegroep is. Ook zijn de onderzochte personen soms zelf betrokken bij de ontwikkeling van MBSR en aanverwante therapieën. Kaptein stelt dat er nog te veel onzekerheid is en er nog te veel onderzoeken zijn die niet deugen om harde conclusies te trekken. Hij sluit wel op positieve voet af met de stelling dat er wel degelijk aanwijzingen zijn dat mindfulness helpt tegen moderne kwalen als stress. Leest u hier het volledige artikel.
Jon Kabat-Zinn geeft een college over mindfulness op de Google Campus. (tip: kijkt u vanaf 23 minuten)