Dat stress op het werk niet fijn is weten we allemaal. Het gevoel de eisen die worden gesteld niet te kunnen halen kan op termijn zorgen voor burn-outs, ziekteverzuim en andere kwalen. Uit een enquête van FNV Bondgenoten blijkt dat het merendeel van de Nederlandse werknemers een te hoge werkdruk ervaart. Gelukkig zijn er manieren om stress om te zetten in een positief iets.
Enquête FNV
De werknemersenquête van FNV Bondgenoten is van mei tot en met oktober 2010 gehouden onder ruim 800 werknemers. Dit werd voornamelijk gedaan in de industriële sector, maar ook in de handel- en dienstensector. De resultaten laten zien dat bijna twee derde van de ondervraagden, die veelal lid zijn van het FNV, een te hoge werkdruk en bijbehorende stress ervaren. Verder scoren houding (52%) en lawaai/geluid (45%) hoog. Een derde van de ondervraagden heeft te leiden onder veel beeldschermwerk.
Belangrijk om te onthouden bij deze enquête is dat, zoals FNV zelf ook al aangeeft, deze niet de pretentie heeft representatief te zijn voor ‘de’ Nederlandse werknemer. Maar, meldt FNV er ook bij, de resultaten zijn op een ‘betrouwbare manier verwerkt, zodat er betrouwbare uitspraken over kunnen worden gedaan’. Leest u hier het volledige rapport.
Stressmanagement
Of de indicatie van de FNV enquête nu wel of niet klopt, stress is een probleem waar veel werknemers tegenwoordig de nadelen van merken. Gelukkig bestaan er manieren om een burn-out te voorkomen en stress positief te gebruiken. De manieren, methodes en modellen die ingaan op stress en hoe ermee om te gaan vallen onder de noemer ‘stress management’. Twee modellen in het managen van stress zijn het ‘transactional’ model en het ‘health realization’ model. Hieronder een korte beschrijving.
Transactional model
Richard Lazarus en Susan Folkman, beide autoriteiten op het gebied van omgaan met stress, ontwikkelden een model dat gebaseerd is op de interactie van mensen met hun omgeving. Volgens dit model hoeft stress niet slecht te zijn, als hetgeen dat de stress veroorzaakt (de ‘stressor’) door degene die het ontvangt niet als slecht wordt gezien, maar als positief en zelfs motiverend. Dit klinkt wellicht als een open deur, maar de onderliggende gedachte is dat als iemand zijn perspectief verandert hem geleerd kan worden om met alle soorten stressor om te gaan. Dit model legt de nadruk op de vaardigheid van iemand om met stress om te gaan.
Health realization model
In tegenstelling tot het ‘transactional model’ legt het ‘health realization model’ de nadruk niet op de vaardigheid van iemand, maar op de gedachte van degene die de stressor ontvangt. Er wordt gesteld dat het uiteindelijk de gedachte die iemand ontvangt de mate van stress bepaald. Als een stressor dus door een negatieve en onzekere gedachte wordt opgepikt ontstaat stress. De oplossing zou dan zijn een persoon aan te leren om de negatieve gedachte te herkennen en in plaats daarvan een positieve mindset te volgen, met stressvermindering tot gevolg.
Er zijn vele soorten trucs die worden gebruikt om stress tegen te gaan. Zoals een hobby zoeken, cognitieve therapie en beweging.
In de praktijk
Genoeg theorie, hoe ziet een behandeling eruit in de praktijk? Sandra van Scheijndel is psychologe te Rotterdam, en biedt cliënten een behandeling tegen een burn-out.
Hoe zien de problemen er in het algemeen uit?
En welk soort cliënten behandel je? Bij stress en burn-out zijn de meest gehoorde klachten: vermoeidheid, concentratieproblemen en verhoogde emotionaliteit / prikkelbaarheid. De cliënten zijn gevarieerd, zowel mannen als vrouwen in alle leeftijdscategorieën kunnen hieraan lijden. Meestal spreken we van burn-out als de klachten (mede) veroorzaakt worden door de werksituatie. Maar iemand hoeft niet te werken om overspannen te raken.
Hoe zit de behandeling van stress/burn-outs in de praktijk eruit?
Allereerst wordt geanalyseerd waar iemand stress van krijgt (stressbronnen of energievreters) Dit kan in het werk zijn, maar ook in andere leefgebieden (relatie, familie, financiële problemen, etc). Vaak hebben er de afgelopen tijd ingrijpende gebeurtenissen plaatsgevonden (scheiding, overlijden dierbaren, auto-ongeluk). Eigenlijk is stress een optelsom van belastende factoren in werk, privé, karakter (denk hierbij aan eigenschappen als neiging tot piekeren, groot verantwoordelijkheidsgevoel, door iedereen aardig gevonden willen worden en dus geen nee zeggen), en leefgewoonten/gezondheid (denk hierbij aan chronische ziektes, medicijngebruik, conditie, etc) Daarna wordt gekeken naar energiebronnen, waar krijgt iemand weer energie van? Vaak is dit niet in balans met elkaar.
Wat leert de cliënt tijdens de behandeling?
De cliënt leert om een betere balans te houden tussen wat energie geeft en wat energie kost. Verder is een beetje afhankelijk van de persoon. Soms is de focus meer op ontspanning zoeken, een ander leert om het piekeren in de hand te houden of om assertiever te zijn. Ook komt vaak voor dat mensen zich sterker voordoen dan ze zijn, het gaat ‘altijd goed’ met ze. Voor deze cliënten is het vaak al een hele stap om in behandeling te komen. Zij zijn er bij gebaat als ze leren om iets meer te delen met hun omgeving en sneller aan de bel te trekken en om hulp of steun te vragen bij anderen.
Kent/gebruikt u de modellen van ‘transactional’ en ‘health realization’?
Ik gebruik ze niet. Ik werk vooral met het model van Frank Schaper.