Veel delen met je liefste, maar ook ruimte hebben voor jezelf. Die twee behoeften kunnen nog wel eens botsen in een relatie, en dat kan de liefde soms knap lastig maken. Ons ideaal in relaties is autonomie én verbondenheid: de vrijheid om jezelf te kunnen zijn en je tegelijkertijd geborgen voelen in een relatie. Maar hoe houd je deze ogenschijnlijk tegengestelde behoeften in evenwicht?
Een bevredigende liefdesrelatie met een partner is iets waar veel mensen naar verlangen. Meestal betekent dat: het vinden van een balans tussen een eigen, autonoom leven en aan de andere kant verbondenheid en intimiteit. Maar dit blijkt makkelijker gezegd dan gedaan; hoeveel relaties eindigen niet in een teleurstelling? Hoe kun je in je relatie je autonomie behouden zonder dat dit ten koste gaat van het gevoel van verbondenheid, en vice versa?
Autonomie
Weten wat je wilt is essentieel voor een goede liefdesrelatie. Als je beter weet wie je bent en wat je wilt, maak je betere keuzes, je stelt makkelijker prioriteiten en je kunt duidelijker aangeven hoe jij de dingen voelt en wilt in je relatie. Mensen die autonoom zijn, kunnen zich in een relatie in de ander verplaatsen en betrekken dingen niet meteen op zichzelf. Daardoor kunnen ze zaken beter relativeren en zichzelf en de ander ruimte gunnen voor eigen bezigheden. Om jezelf autonoom te voelen is het volgens de psychologie belangrijk om je eigen gevoelens en meningen over jezelf, je leven en je relatie te herkennen in jezelf. Je hecht waarden aan je gevoelens, gedachten en behoeften en je bent een zelfstandig persoon. Autonomie staat voor zelfstandigheid, vrijheid en eigenheid. Dit betekent niet per se voor iedereen hetzelfde; de een verbindt daar andere waarden aan dan de ander.
Verbondenheid
We willen in een relatie dus autonomie, maar we willen ons ook graag verbonden voelen met de ander. Een gevoel van verbondenheid is wat mensen in het algemeen het meest in hun relatie waarderen. Uitwisselen hoe je over dingen denkt, gedeelde waarden, vertouwen, intimiteit, wederzijdse afhankelijkheid en respect zijn allemaal factoren die het gevoel van verbondenheid versterken en kenmerkend zijn voor een stabiele relatie. Jouw behoefte aan autonomie en verbondenheid zal niet in elke fase van je relatie hetzelfde zijn. Tijdens verliefd zijn liggen de behoeften bijvoorbeeld anders dan na een huwelijk van tien jaar. Zo is de behoefte aan intimiteit in de fase dat je verliefd bent groter dan de behoefte aan autonomie. Naarmate je relatie vordert zullen die behoeften steeds blijven verschuiven.
Uit balans
Het kan gebeuren dat er een scheve balans ontstaat tussen autonomie en afhankelijkheid. Zowel jij als je partner hebben aandacht en intimiteit nodig en aan de andere kant vrijheid en zelfstandigheid. Op de korte termijn zul je het meest tevreden zijn als de balans in jouw voordeel uitslaat, maar op de lange termijn zijn jullie allebei het meest tevreden als het evenwicht bewaard wordt.
Afhankelijkheid is tot op zekere hoogte dus goed en zelfs noodzakelijk in een relatie. Maar een relatie waarin je jezelf erg afhankelijk maak van de ander kan ontaarden in een gevoel van machteloosheid, miskenning en een gebrek aan ruimte, en dan kun je niet meer spreken van een gezonde relatie. Iemand heeft bijvoorbeeld moeite om zijn/haar wensen kenbaar te maken, kan niet onafhankelijk van de ander (kleine) beslissingen nemen, heeft het gevoel dat hij/zij meer geeft dan krijgt, kan de ander niet vrij laten of doet er altijd alles aan om het de ander naar de zin te maken. Als de weegschaal altijd doorslaat naar één kant, dan kun je niet meer spreken van een gezonde relatie.
Gezonde relatie herstellen
Hoe kun je er nou voor zorgen dat er weer evenwicht komt tussen jouw belang, het belang van de ander en jullie gezamenlijke belang? Als je meer autonomie wil in je relatie, is het goed om er eerst achter te komen waarom je je zo afhankelijk opstelt in relaties. Stel je je bij anderen ook zo op? Is er een patroon? Waar zou de oorzaak kunnen liggen? Probeer jezelf ook de vraag te stellen wie je bent, wat je leuk vindt om te doen, waarvan je gelukkig wordt. Probeer je bewust te worden van je gedachten, gevoelens en verlangens.
Creëer wat afstand, ga zelfstandig leuke dingen doen en ontdek je interesses. En bovendien: praat erover. Mensen om je heen kunnen je helpen nieuwe inzichten te krijgen in jezelf en/of je relatie. Belangrijk is om samen weer een balans te vinden tussen dingen zelfstandig doen en dingen samen doen, op zo’n manier dat jullie hier allebei tevreden mee zijn. Praat hier dus ook over met je partner.