Burnout klachten of een echte burnout?

Burnout lijkt een containerbegrip te zijn geworden voor alles wat te maken heeft met stress, overspanning en vermoeidheid. Van de vele misverstanden die er over burnout zijn, vind ik het onderscheid tussen de burnout zelf en de klachten die ertoe leiden erg interessant.

Als het over stress of burnout gaat komen mensen vaak bij me met aandachtsproblemen, somberheid, futloosheid en onzekerheid. Ze hebben meestal ook vermoeidheidsklachten, ze zitten vast in emoties, twijfelen over eigen kunnen en over het juiste werk.

Hoe vervelend dit soort klachten ook zijn en hoe serieus we ze ook nemen; wie dit soort klachten heeft, heeft daarmee nog niet altijd een burnout. Voordat je werkelijk de diagnose burnout krijgt, doorloop je twaalf fases. In elke fase kunnen zich specifieke klachten voordoen.

Bij volledige burnout is de benadering in therapie anders dan wanneer je ‘slechts’ sommige klachten hebt. Meestal duurt herstel van een burnout langer en zijn er meerdere zorgverleners bij betrokken. In geval van een burnout zijn de klachten vaak zo uitgebreid dat rust nodig is en dat je niet kunt werken.

Met sommige klachten kun je juist prima blijven werken, een link houden met collega’s en werk kan je zelfs helpen in je herstel. Vaak is een aanpassing van de werkomstandigheden al genoeg. Je kunt je bijvoorbeeld richten op de krenten in de pap, werk doen wat je goed kunt en waar je vertrouwen in hebt.

Gelukkig zie ik steeds vaker mensen met burnout klachten die nog niet compleet uitgeblust zijn, maar ze zijn soms al wel hard op weg. Steeds meer werknemers en werkgevers trekken tijdig aan de bel. Tijdens economische crises zie je wel dat mensen dit minder doen uit angst voor baanverlies.

Toch is er preventief (ook voor werkgevers) veel te winnen. Om klachten te voorkomen moet je keuzes durven maken. Je kunt leren om te werken vanuit talent en potentieel. Dit gaat ook over werken op basis van je waarden en zingeving. Als je werkt vanuit je kracht heb je minder energielekken en kun je energiebronnen optimaal benutten. Je komt dan meer in flow en werkplezier.

Bewust en gezond leven blijft belangrijk. Voldoende bewegen, goed eten en de juiste balans vinden tussen ontspanning en inspanning. Dus zowel introvert als extravert ontspannen (alleen en met anderen) en in werk ook ontspanning zoeken. Pauzes nemen en in deze pauzes ook lol maken.
Mensen vanuit hun kracht benaderen spreekt me erg aan, dit komt uit de positieve psychologie. Wie zichzelf complimenten geeft voelt zich positiever. Dit kun je weer inzetten om moeilijke dingen aan te gaan met vertrouwen, veerkracht, optimisme en hoop. Dan kun je meer aan en weet je van jezelf dat je het aankunt. Het wordt zo een spiraal naar boven.

Oorzaken Burnout:

• persoonlijkheid: perfectionisme, hoge loyaliteit en betrokkenheid, bevlogenheid, snel en veel schakelen, veeleisend naar zichzelf en omgeving
• omgevingsfactoren: weinig regelmogelijkheden bij hoge werkdruk, collega’s die er de kantjes van aflopen, veel regeldruk, te veel moeten schakelen, weinig beinvloedbare mogelijkheden
• werkdrukbeleving
• gebrek aan werkplezier, gemis van fijne collega’s, geen sparringpartner, geen waardering of te weinig.

Burn-out in alle levensfases

In elke levensfase zijn er andere factoren die de risico’s op burn-out klachten versterken.

•  bij jongeren, studenten en net afgestudeerden zie je klachten ontstaan vanuit het gevoel alle ballen tegelijk hoog te moeten houden en sociale druk
• bij dertigers en veertigers is het de combi van kinderen, baan, carrière “moeten” maken, loopbaankeuzes, relatiestress, kinderen die gaan puberen en laat naar bed gaan waardoor je weinig eigen tijd meer hebt (dat laatste bij de 40-ers)
• bij vijftigplussers gaat het om vast zitten in een baan, geen switch meer kunnen of durven maken, energie die langzaam verandert, in toenemende mate fysieke klachten, ouders die overlijden of ziek worden, vrienden verliezen