Stress verminderen? 10 tips voor studenten

Toenemende stress bij studenten

De feestdagen zijn in zicht, het jaar 2017 is alweer bijna om. Afgelopen jaar was er veel aandacht voor toenemende stress bij studenten. Over de omvang van dit probleem verschillen de meningen. Of het schaarse onderzoek wat er gedaan is klopt en of we ons zorgen moeten maken over onze studenten is de vraag.

Als ik uitga van mijn eigen praktijkervaringen de laatste jaren durf ik wel te zeggen dat er sprake is van toegenomen stressklachten bij studenten. Desondanks heeft het zijn nadelen om mensen te snel een stempel te geven. We leren ons daardoor verschuilen achter onze klachten, maar durven we nog wel de keuzes te maken die goed voor ons zijn?

Zelfreflectie

Door de hoeveelheid zelfreflectie die vandaag de dag in diverse studies op het programma staat, ben je je als student erg bewust van je eigenheid. Dat roept in de post-pubertijd vragen op als: Wie ben ik? Hoe doe ik sociaal leuk mee? Ben ik genoeg op feestjes? Is mijn 21-diner wel geslaagd? Vinden mensen me leuk? Voldoe ik aan het schoonheidsideaal? Ben ik uniek genoeg? Denk ik voldoende na over mijn carrière?

Aan de hand van wat ik in mijn praktijk zie geef ik jou als student graag een aantal tips om eens over na te denken, met je vrienden over te kletsen, maar vooral: je eigen keuzes in te maken. Ook als je geen klachten hebt, is het goed om preventief te zorgen dat stress niet met je aan de haal gaat en dat je hierover zelf verantwoordelijkheid neemt.

Tien tips voor stress tijdens studie

1) Zoek de balans tussen introvert en extravert opladen

 In een wereld waarin extravert de norm lijkt en waar je in je studententijd vaak samen leeft met anderen, is het lastig om toe te komen aan introvert opladen. We leven in een hectische (vaak stedelijke) wereld met voortdurende prikkels en activiteiten: studie, huisgenoten, vereniging, vrienden, sport, baantje, familie, enzovoort. Doordat we zoveel prikkels krijgen en daar vaak ook van genieten, vergeten we dat soms even zonder prikkels zijn heel goed is om weer op te laden.

Ik adviseer je daarom om prikkelrijke en/of sociale activiteiten af te wisselen met prikkelarme activiteiten, bijvoorbeeld: een boek lezen, een natuurwandeling maken, voor jezelf koken in een keuken zonder huisgenoten, uit je raam staren, even alleen in de zon zitten. Juist door die momenten laad je op en heb je alleen met je eigen gedachten en ideeën te maken. Dit geeft je rust, je kunt de hectiek hierna weer beter aan.

2) Focus je aandacht

Dat wat je aandacht geeft groeit. Doordat je vaak met je telefoon, vrienden en nog tien andere dingen tegelijk bezig bent, krijgt niets echt je volledige aandacht. Steeds meer mensen spreken bijvoorbeeld af dat ze hun telefoon wegleggen bij sociale events. Dat is al een goede manier om met meer aandacht in gesprekken te zitten.

Door die aandacht ook te hebben voor je studie, een serie, een boek, of welke activiteit ook, krijg je meer rust in je hoofd en focus je je op één ding. Daarmee blijft de energie beter verdeeld en verminder je het schakelen in je hoofd. Multitasken bestaat niet, dus richt je op één ding tegelijk.

3) Leer kiezen

 Veel studenten die ik zie in mijn praktijk willen alles. Het begrip FOMO is vaak op ze van toepassing. Nee zeggen en het risico lopen dat je iets mist is natuurlijk een uitdaging.

De meeste feestjes bijvoorbeeld lijken nogal op elkaar en de kater voelt de volgende dag meestal ook hetzelfde. Als het te gek is, je blijft en hebt de avond van je leven; vooral van genieten! Maar als je eens een avond niet zoveel zin hebt en je hebt het na een uurtje wel gezien, durf dan ook weg te gaan en op tijd in bed te liggen. De energie voor het volgende feestje blijft bestaan en je leert te kiezen voor jezelf en je eigen plezier.

Zoals gezegd betekent altijd bereikbaar zijn dat je niet kiest voor rust (zie punt 1) en dat je met versnipperde aandacht bezig bent (punt 2). Kies dus zelf wanneer je bereikbaar bent en wanneer niet. Zet alle vinkjes in de app uit of zet je telefoon eens een dagdeel op ‘niet storen’. Hoeveel heb je echt gemist als je even niet bereikbaar bent?

Dan de studiekeuze; die geeft veel studenten keuzestress. Al op jonge leeftijd moet je grote keuzes maken. Kies je wat je leuk vindt, waar geld in te verdienen is of wat je goed kunt? Vraag eens aan 40-ers of ze de goede keuze maakten; of ze nog werken in wat ze studeerden, of ze looploopbaanswitches maakten, of op een plek zitten die ze niet bedachten op hun 16e. Je zult veel antwoorden krijgen die vertellen dat het een pittige keuze is om op jonge leeftijd al te weten wat je wilt doen.

Ook hierin is het belangrijk dat je leert kiezen voor je eigen pad en je eigen tempo. Dat je eigen dromen durft te vormen het lef hebt om die uit te voeren. Zie punt 5 over waarden voor meer tips hierover.

4) Balanceer de prestatiedruk

Veel studenten voelen prestatiedruk. Of dat nu de maatschappelijke druk is om succesvol te zijn, druk van je ouders om het maximale uit jezelf te halen of druk die je ervaart van leeftijdsgenoten op sociale media; het kan van alles zijn.

Stress is vooral druk die je ervaart. Met druk van buiten af kun je jezelf op een negatieve manier onder druk zetten, maar het kan ook werken als een extrinsieke motivatie waardoor je juist aan de slag gaat. Dit werkt voor iedereen verschillend.

De stresscurve laat zien dat iedereen een bepaalde druk nodig heeft om optimaal te functioneren. Een bepaalde druk zet je in beweging, maar als de druk te hoog wordt, kom je weer in passiviteit. Zoek dus uit onder welke druk jij het beste werkt en balanceer die met rust en ontspanning (drukverlaging), zodat je daarna de volgende piek weer aan kunt. Als je naast studie- of werkdruk ook sociale druk ervaart, ga je op dat vlak zoeken hoe je het voor jou in de juiste verhouding krijgt.

5) Leef vanuit je waarden

In de praktijk leer ik mensen te kiezen vanuit waarden, vanuit de dingen die voor jou belangrijk zijn. Het levenskompas kan je inzicht geven of je aan die dingen aandacht geeft of dat er juist veel aandacht gaat naar dingen die je minder belangrijk vindt. Ook met de waardensorteertaak krijg je zicht op waar je blij van wordt in je leven.

Als avontuur en vrijheid bijvoorbeeld belangrijk voor je is, kun je je afvragen: Ga ik genoeg op reis? Heb ik in mijn studie voldoende vrijheid bij het vakken kiezen? Doe ik wel eens dingen buiten mijn comfortzone? Laat ik me leiden door sociale verplichtingen? Als creativiteit hoog op je lijstje staat: Volg ik een studie waarbij ik dit kan ontplooien? Kook ik wel eens zonder recept? Maak ik wel eens een bijzondere foto of altijd de perfecte selfie die iedereen maakt? Als je samen zijn belangrijk vindt: Doe ik dingen in een team, verbind ik me met mensen, spreek ik wel eens waardering uit voor een ander?

6) Maak gebruik van positief egoïsme

We leren dat egoïsme een verboden woord is. In een eerder blog schreef ik over positief egoïsme. Dit betekent kortweg aan jezelf denken met oog voor een ander. Omdat we ons zo leren aan te passen aan heersende sociale normen, leren we niet om te kiezen voor wat we zelf willen. Juist dat is in een hectisch leven belangrijk.

7) Doe dingen vanuit bevlogenheid

Als je bevlogen over iets bent kost het weinig energie. Bedenk of je in je studie, sport en andere activiteiten voelt dat iets je weinig moeite kost. Zo zie je waar je goed in bent, leer je je talenten ontdekken en benutten. Op die manier lopen je batterijen minder snel leeg en heb je minder kans op overspanning of burn-out.

8) Richt je op willen in plaats van moeten

Als je taal gericht is op alles wat je moet, voel je je niet vrij. Studie kan veel van je vragen, dus als je eenmaal een studie gekozen hebt vraagt dit ook dat je zegt: ‘Ik wil naar college, ik wil een goed punt halen’. Dit gaat over commitment. Hoe meer je je keuzes maakt vanuit willen, hoe lekkerder je gaat functioneren. Zeg volmondig ja tegen de keuzes die je maakt, dan komt er ook geen twijfel en ga je er voor!

9) Van je fouten leer je, van je successen leer je meer

Van fouten leer je, dus ook fouten leren maken is een vaardigheid op zich. Leuk leesvoer daarbij is het boek Fouten maken moed. Het gaat over moed leren verzamelen om fouten te maken en van daaruit leren. En, vier jij je successen wel eens? Of ben je al meteen bezig met het volgende doel? Sta een keer wat langer stil bij een voltooide opdracht of tentamen. Wie weet is dan niet het uiteindelijke cijfer, maar de inspanning die je met succes hebt geleverd wel de grootste beloning voor jezelf.

10) Verwen jezelf met iets leuks

Je mag jezelf ook best eens belonen. Onthou wanneer je iets kiest om jezelf mee te verwennen, dat de herinnering aan een leuke activiteit minder snel vervliegt dan de vreugde van iets materialistisch.

Meer lezen over stress bij studenten:

https://www.dub.uu.nl/nl/achtergrond/biertje-feestje-studie-burn-out

https://www.ggznieuws.nl/home/toename-van-angst-depressie-en-burn-out-onder-studenten/

https://nos.nl/op3/artikel/2198942-zelfs-mijn-ouders-weten-niet-van-mijn-burn-out.html

https://nos.nl/op3/artikel/2199108-mijn-vader-werd-boos-als-ik-thuiskwam-met-een-slecht-cijfer.html

https://ruudmeulenberg.nl/burnout/burnout-onder-studenten/

1. Veel van bovenstaande tips gelden natuurlijk ook voor bijvoorbeeld 30-ers en 40-ers die kampen met stressklachten. Omdat elke doelgroep zijn eigen nuances kent, zal ik hier binnenkort apart aandacht aan besteden.